Emeryci coraz częściej podejmują pracę ze względów ekonomicznych, choć czasem tylko po to, żeby pozostać aktywnymi. Podjęcie pracy u nowego pracodawcy po przejściu na emeryturę nie zamyka pracującemu emerytowi drogi do korzystania ze świadczeń ZFŚS u byłego pracodawcy. Na co jednak warto zwrócić uwagę?
Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych określa, kto może korzystać z ZFŚS i są to:
- pracownicy i ich rodziny,
- emeryci i renciści – byli pracownicy i ich rodziny oraz
- inne osoby, którym pracodawca przyznał takie prawo w regulaminie.
Pracodawcy często zadają sobie jednak pytanie, czy ich były pracownik – emeryt, który podjął zatrudnienie u innego pracodawcy, ma prawo korzystać ze świadczeń ZFŚS byłego zakładu pracy?
Co wynika z przepisów ustawy o ZFŚS?
Ustawa o ZFŚS nie określa zasad ustalania statusu emeryta na potrzeby socjalne. Przepisy czytane dosłownie sugerują, że „emeryt – były pracownik” może korzystać ze świadczeń u każdego swojego byłego pracodawcy. Zgodnie z zapisem w ustawie prawo do świadczeń z funduszu zależy jedynie od:
- posiadania (nabycia) statusu emeryta oraz
- statusu byłego pracownika danego pracodawcy.
W praktyce jednak ten przepis interpretuje się zasadniczo odmiennie.
Odmienne stanowisko orzecznictwa
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego co do zasady nie można korzystać ze świadczeń w dwóch zakładach pracy jednocześnie. Wyjątkowo jest to możliwe np. gdy pracownik w tym samym czasie zatrudniany jest u więcej niż jednego pracodawcy. W literaturze przyjmuje się, że status „emeryta – byłego pracownika” należy łączyć tylko z tym zakładem pracy, z którym stosunek pracy ustał bezpośrednio przed przejściem na emeryturę. „Emeryt – były pracownik” może zatem korzystać tylko ze świadczeń z ZFŚS zakładu pracy, który był jego ostatnim pracodawcą przed przejściem na emeryturę.
Kiedy „emeryt – były pracownik” może utracić uprawnienie do korzystania ze świadczeń z ZFŚS u byłego pracodawcy? Wyjaśniamy na przykładzie!
Wyobraźmy sobie sytuację, w której emeryt Józef rezygnuje z pracy u dotychczasowego pracodawcy, u którego funkcjonował ZFŚS. Po zakończeniu stosunku pracy zdecydował jednak, że wciąż pozostanie aktywny zawodowo i podjął pracę u innego pracodawcy. Spowoduje to, że Józef uzyska u swojego byłego pracodawcy status „emeryt – były pracownik”. Z drugiej jednak strony podejmując zatrudnienie staje się u nowego pracodawcy „pracownikiem”. Pojawia się zatem pytanie, który zakład pracy powinien wypłacić Józefowi świadczenia z ZFŚS?
Odpowiedź będzie zależna od tego, czy u nowego pracodawcy został utworzony i funkcjonuje ZFŚS. Jeżeli tak, to Józef korzysta ze świadczeń u swojego nowego pracodawcy jako „pracownik”. Natomiast jeżeli nie ma ZFŚS, to Józef powinien korzystać z opieki u byłego pracodawcy jako „emeryt – były pracownik”. Sąd Najwyższy argumentował to stanowisko tym, że jeżeli emeryt podejmuje zatrudnienie, to status pracownika jest „mocniejszy” od statusu emeryta i świadczenia przysługują mu tylko jako pracownikowi.
Podsumowując, pracujący emeryt może korzystać ze świadczeń u byłego pracodawcy, warto jednak zwrócić uwagę na dodatkowe aspekty. Pracodawca przed realizacją świadczeń z ZFŚS na rzecz byłego pracownika, już emeryta, musi sprawdzić, czy był dla niego ostatnim pracodawcą przed przejściem na emeryturę a ponadto, czy u nowego pracodawcy został utworzony i funkcjonuje ZFŚS.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 998 z późn. zm., dalej również jako ustawa o ZFŚS albo u.z.f.ś.s.);
- uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 1991 r., I PZP 56/91, OSNC 1992, nr 4, poz. 63.
