Od 1 stycznia 2026 r. wejdą w życie istotne zmiany w Kodeksie pracy dotyczące ustalania stażu pracy. Nowelizacja ma na celu zrównanie sytuacji osób świadczących usługi poza etatem – na umowach cywilnoprawnych lub prowadzących działalność gospodarczą – z pracownikami zatrudnionymi na podstawie umowy o pracę.
Zmiany te będą miały realny wpływ na wiele uprawnień pracowniczych, takich jak m.in.:
- wymiar urlopu wypoczynkowego,
- dodatki stażowe czy
- nagrody jubileuszowe.
Jak było dotychczas?
Do tej pory do stażu pracy wliczano zasadniczo wyłącznie:
- okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę,
- okresy pozostawania w określonych stosunkach służbowych.
W praktyce oznaczało to, że osoba pracująca przez wiele lat na umowie zlecenia albo prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą miała – z punktu widzenia prawa pracy – niższy staż niż pracownik zatrudniony krócej na etacie. Nowe przepisy mają to zmienić.
Jakie okresy będą wliczane do stażu pracy?
Nowe przepisy wprowadzają znacznie szerszą definicję okresów wliczanych do stażu pracy. Do okresu zatrudnienia zaliczane będą – po spełnieniu określonych warunków – także inne formy aktywności zawodowej: między innymi:
- okresy prowadzenia przez osobę fizyczną działalności gospodarczej oraz
- okresy posiadania statusu osoby współpracującej z osobą fizyczną prowadzącą tę działalność,
za które opłacono składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe lub wypadkowe.
Do okresu zatrudnienia wliczać będziemy także m.in. okresy:
- wykonywania przez osobę fizyczną umowy zlecenia lub o świadczenie usług;
- wykonywania przez osobę fizyczną umowy agencyjnej;
- pozostawania członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych;
– w których ta osoba fizyczna podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym,
- przebyty za granicą okres innej niż zatrudnienie działalności zarobkowej;
- zawieszenia działalności gospodarczej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, za który zostały opłacone składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Który okres zostanie zaliczony, jeśli się pokrywają?
Jeżeli kilka okresów aktywności zawodowej:
- nakłada się na siebie,
- albo pokrywa się z zatrudnieniem na umowę o pracę,
do stażu pracy zalicza się okres najkorzystniejszy dla pracownika.
Na co należy zwrócić uwagę?
ZUS potwierdzi powyższe okresy stosownymi zaświadczeniami.
W przypadku okresów zatrudnienia niepodlegających zgłoszeniu do ZUS oraz okresów pracy zarobkowej za granicą innej niż zatrudnienie będą potwierdzane na zasadach ogólnych. Oznacza to, że to na pracowniku spoczywać będzie ciężar udowodnienia tego okresu zatrudnienia.
Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?
Ustawa wchodzi w życie 1 stycznia 2026 r.
Dla pracodawców spoza sektora finansów publicznych przepisy będą obowiązywać od 1 maja 2026 r.
Uprawnienia pracownicze (np. nagrody jubileuszowe, dodatki stażowe, urlopy zależne od stażu) będą przysługiwać od dnia nabycia prawa, ale nie wcześniej niż od 1 maja 2026 r.
Pracownicy zatrudnieni w dniu wejścia w życie ustawy będą mieli 24 miesiące na udokumentowanie wcześniejszych okresów. Po przekroczeniu tego terminu, pracodawca nie będzie miał obowiązku ich zaliczenia.
