Już od 1 czerwca 2025 r. zatrudnianie cudzoziemców będzie się odbywało według nowych zasad. Nowe przepisy mają na celu usprawnić procedury, ale i zaostrzyć kary za nielegalne zatrudnianie cudzoziemców.
Dotychczas zatrudnianie cudzoziemców w Polsce regulowała ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Ta jednak zostanie w całości uchylona i zastąpiona:
- ustawą o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium RP oraz
- ustawą z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia.
Nowe przepisy zakładają:
- uproszczenie procedur,
- wprowadzenie nowych funkcjonalności w systemach informatycznych,
- zniesienie procedury tzw. testu rynku pracy,
- zaostrzenie kar za nielegalne zatrudnianie cudzoziemców.
Co dokładnie się zmienia od 1 czerwca 2025 r.?
Zatrudnianie cudzoziemców objęte elektronizacją procedur
Zgodnie z nowymi przepisami, wszelkie formalności związane z zatrudnianiem cudzoziemców będą odbywać się elektronicznie, za pośrednictwem portalu praca.gov.pl. Dotyczy to również wniosków o zezwolenie na pracę. Nie będzie możliwości składania wniosków w postaci papierowej. Elektronizacja procedur ma przyspieszyć proces uzyskiwania zezwoleń oraz zmniejszyć liczbę błędów formalnych.
Zniesienie testu rynku pracy
Nowa ustawa rezygnuje z obowiązku przeprowadzania testu rynku pracy – dotychczas koniecznego w wielu przypadkach przed zatrudnieniem cudzoziemca. Oznacza to, że nie będzie już wymogu wcześniejszego sprawdzania, czy na dane stanowisko pracy nie ma możliwości zatrudnienia obywateli polskich.
Zamiast tego, wojewodowie oraz starostowie zyskają uprawnienia do tworzenia list zawodów deficytowych oraz ograniczania możliwości zatrudnienia cudzoziemców w niektórych branżach na poziomie lokalnym. Rezygnacja z testu rynku pracy ograniczy liczbę wymaganych dokumentów oraz czas wymagany na uzyskanie zezwolenia na pracę.
Obowiązkowa umowa na piśmie – także z tłumaczeniem
Nowe przepisy nakładają dodatkowe obowiązki w związku z pisemnym zawieraniem umów. Jeżeli umowa sporządzona jest w języku polskim, a cudzoziemiec nie posługuje się językiem polskim, podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi przed podpisaniem umowy będzie miał obowiązek przedstawić mu treść tej umowy na piśmie w wersji dla niego zrozumiałej.
Jeżeli umowa jest sporządzona w języku obcym, podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi będzie musiał uzyskać jej tłumaczenie na język polski dokonane przez tłumacza przysięgłego.
Dokumenty należy przechowywać przez cały okres zatrudnienia oraz przez kolejne dwa lata od końca roku kalendarzowego po ustaniu okresu zatrudnienia.
Dopuszczalne są umowy dwujęzyczne. W takim przypadku tłumaczenie przysięgłe nie będzie wymagane.
Dodatkowo pracodawca będzie miał obowiązek przekazać organowi, który wydał zezwolenie na pracę, kopię umowy z cudzoziemcem w języku polskim przed powierzeniem mu pracy.
Zatrudnianie cudzoziemców na umowy cywilnoprawne
Zatrudnianie cudzoziemców na podstawie umów cywilnoprawnych będzie dopuszczalne. Tak jak w przypadku umowy o pracę, umowę cywilnoprawną należy zawrzeć na piśmie. Cudzoziemiec będzie miał prawo otrzymać tłumaczenie przysięgłe umowy, jeśli dokument nie będzie sporządzony w języku dla niego zrozumiałym.
Nielegalne zatrudnienie cudzoziemców – surowsze kary
Jednym z kluczowych elementów ustawy jest zaostrzenie sankcji za nielegalne zatrudnienie. Zmienione przepisy podwyższają kary za nieprawidłowości w zatrudnianiu cudzoziemców do kwot od 3000 PLN do 50 000 PLN za każdorazowo wykryte naruszenie. Wysokość kary grzywny będzie ustalana proporcjonalnie do liczby nielegalnie zatrudnionych pracowników.
„Akcja antyoutsourcingowa”
Nowa ustawa nadaje wyraźne podstawy prawne dla działań prowadzonych od 2023 r. w ramach tzw. „akcji antyoutsourcingowej”, wymierzonej w nielegalne formy delegowania cudzoziemców do pracy.
Wprowadzone przepisy przewidują sankcje za obchodzenie przepisów o legalnym zatrudnieniu – w szczególności przy wykorzystaniu outsourcingu pracowniczego:
- grzywna nie niższa niż 6 000 zł grozi za powierzenie pracy cudzoziemcowi skierowanemu przez podmiot niebędący agencją zatrudnienia;
- grzywna nie niższa niż 3 000 zł dotyczy sytuacji, gdy cudzoziemiec pracuje na rzecz i pod kierownictwem innego podmiotu, na podstawie innej niż umowa o pracę tymczasową.
Celem regulacji jest przeciwdziałanie niedozwolonym praktykom, takim jak pozorne umowy cywilnoprawne czy fikcyjny outsourcing usług.
Rozszerzenie uprawnień PIP i Straży Granicznej
Ustawa rozszerza również kompetencje kontrolne Państwowej Inspekcji Pracy oraz Straży Granicznej. Zgodnie z nowymi przepisami, organy te uzyskują uprawnienie do przeprowadzania kontroli bez obowiązku uprzedniego zawiadomienia kontrolowanego podmiotu. Dotychczas istniał wymóg poinformowania o zamiarze wszczęcia kontroli z co najmniej 7-dniowym wyprzedzeniem.
Podsumowując, zmiany wprowadzone przez ustawę z 20 marca 2025 r. są kompleksowe i mają charakter systemowy. Dla pracodawców oznacza to konieczność zapoznania się z nowymi, obszernymi przepisami, przeszkolenia zespołów kadrowych i działów HR a także przystosowanie się do trybu elektronicznego. Nowe regulacje mają zapewnić większą przejrzystość zatrudnienia, ochronę praw cudzoziemców. Bez wątpienia nie pozostaną jednak bez wpływu na funkcjonowanie pracodawców, którzy muszą zmierzyć się z nowymi obowiązkami.
Prawo pracy w przedsiębiorstwie – Bieluk i Partnerzy
zatrudnianie cudzoziemców – Prawo Pracy – Bieluk i Partnerzy
