Coraz częściej pracodawcy otrzymują pisma od ZUS, wzywające do wyjaśnienia okoliczności zatrudnienia pracownicy w ciąży. Zwykle dzieje się to, gdy pracownica krótko po podpisaniu umowy korzysta ze zwolnienia lekarskiego. Czy w takiej sytuacji zatrudnienie kobiety w ciąży jest niezgodne z prawem?
Nie ma żadnych przepisów zakazujących zatrudniania kobiet w ciąży. Jednak ZUS często podejrzewa, że umowę o pracę zawarto wyłącznie dla pozoru, w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W takich przypadkach ZUS stwierdza, że pracownica nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu, co pozbawia ją prawa do zasiłku chorobowego oraz macierzyńskiego.
Sądy po stronie pracodawców i pracownic
Coraz częściej sądy stają po stronie pracownic w ciąży oraz ich pracodawców. Sędziowie podkreślają, że ciąża nie wyklucza możliwości nawiązania stosunku pracy, pod warunkiem, że pracownica faktycznie wykonuje pracę. Na przykład, Sąd Okręgowy Warszawa-Praga stwierdził w jednym z wyroków, że „przepisy prawa nie zawierają żadnych ograniczeń, jeśli chodzi o to, w jakim czasie może dojść do nawiązania stosunku pracy. Przepisy nie wskazują również, przez jaki okres powinny być opłacane składki na ubezpieczenie społeczne, by późniejsza wypłata świadczeń związanych z chorobą i macierzyństwem nie naruszała zasad solidaryzmu, równego traktowania ubezpieczonych, ochrony interesów i nie pokrzywdzenia innych ubezpieczonych oraz nieuszczuplania środków zgromadzonych w ramach ubezpieczenia. W takiej sytuacji nie ma podstaw, by z uwagi na stan, w jakim ubezpieczona się znajdowała, czynić zarzuty nawiązania nieważnego stosunku pracy” (wyrok z dnia 24 lipca 2024 r., sygn. akt VII U 1359/23).
Oznacza to, że nawet jeśli ZUS kwestionuje umowę, warto odwołać się od jego decyzji i przedstawić dowody na rzeczywiste wykonywanie pracy.
Jak skutecznie obronić się przed decyzją ZUS?
Jeżeli ZUS zakwestionuje podleganie ubezpieczeniom społecznym przez pracownicę w ciąży, pracodawca i pracownica mogą odwołać się od tej decyzji do sądu. Kluczowe jest udowodnienie, że:
- Umowę o pracę zawarto w celu świadczenia pracy, a nie wyłącznie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego;
- Pracownica faktycznie świadczyła pracę, a pracodawca zapewniał jej wynagrodzenie i obowiązki zgodne z umową.
Warto więc skrupulatnie dokumentować przebieg zatrudnienia, aby móc skutecznie bronić swoich interesów w razie sporu z ZUS.
Podsumowanie
Zatrudnienie pracownicy w ciąży nie jest zabronione. W przypadku kontroli ze strony ZUS, warto mieć jednak przygotowaną dokumentację i być gotowym na obronę swoich praw przed sądem. Sądy często kwestionują decyzje ZUS i uznają, że ciąża nie stanowi przeszkody do podjęcia pracy. Kluczowe jest żeby pracownica faktycznie wykonywała pracę.
