Nowe przepisy dotyczące prewencyjnej kontroli trzeźwości pracowników to najlepszy przykład na to, jak oczekiwania zderzają się z rzeczywistością. Obecne przepisy w praktyce bardzo ograniczają możliwość samodzielnego działania pracodawcy w sytuacjach, w których pracownik jest nietrzeźwy.
Pracodawca, który zdecyduje się na wprowadzenie kontroli trzeźwości, zawiera odpowiednie postanowienia w układzie zbiorowym pracy, w regulaminie pracy lub w obwieszczeniu. Określa tam między innymi rodzaj urządzenia wykorzystywanego do kontroli.
Jaką metodę kontroli dopuszcza Kodeks pracy ?
Z przepisów Kodeksu pracy wynika, że kontrola trzeźwości ma być przeprowadzana przy użyciu metod, które nie wymagają badania laboratoryjnego. Alkomat musi posiadać ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie.
Szczegóły na temat samego urządzenia znajdziemy w rozporządzeniu[1]. Badanie przeprowadza się przy użyciu urządzenia elektronicznego dokonującego pomiaru stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu, z użyciem ustnika metodą spektrometrii w podczerwieni lub metodą utleniania elektrochemicznego.
Czy alkomat bez ustnika będzie skutecznym narzędziem?
Część pracodawców decyduje się na wykorzystanie urządzeń bez ustnika. Wynik pomiaru prezentowany jest za pomocą kolorowej diody.
Użycie tego rodzaju alkomatu jest możliwe. Rozporządzenie wskazuje, że badanie może być przeprowadzone przy użyciu analizatora wydechu niewyposażonego w cyfrową prezentację wyniku pomiaru, a także bez użycia ustnika. Istnieje jednak pewien warunek. W przypadku, gdy alkomat bezustnikowy wykaże obecność alkoholu za pomocą diody, pracodawca będzie niezwłocznie obowiązany wykonać ponowne badanie. Tym razem za pomocą analizatora z ustnikiem z metodą spektrometrii w podczerwieni lub utleniania elektrochemicznego.
Stawia to pod znakiem zapytania skuteczność przepisów o kontroli trzeźwości w pracy. Pracodawca, który nie posiada alkomatu z ustnikiem wykorzystujący wskazane w przepisach metody pomiaru, musi wezwać Policję. Organ przeprowadzi badanie odpowiednim alkomatem. W praktyce zastosowanie alkomatu bez ustnika będzie służyło wyłącznie wstępnej weryfikacji trzeźwości pracowników. Pracodawcy będą musieli zaopatrzyć się od razu w alkomat z ustnikiem i cyfrową prezentacją wyniku pomiaru. To jednak zwiększa koszty dla pracodawcy.
Konkretny wynik pomiaru ma kluczowe znaczenie
Poprzestanie na wykorzystaniu urządzenia bez ustnika w sytuacji, gdy wykaże ono obecność alkoholu za pomocą kolorowej diody nie będzie prawidłowe. Po pierwsze, ze względu na sprzeczność takiego postępowania z przepisami prawa. Po drugie, z uwagi na ryzyko dla pracodawcy, który chciałby wyciągnąć wobec pracownika stosowne konsekwencje. Najczęściej ma to znaczenie przy rozwiązaniu umowy o pracę w trybie dyscyplinarnym. Pracodawca, który nie dysponuje konkretnym wynikiem pomiaru, nie będzie w stanie udowodnić, czy pracownik znajdował się w stanie nietrzeźwości czy też w stanie po użyciu alkoholu. To zaś może zostać podważone przez pracownika i sąd podczas ewentualnego sporu sądowego.
[1] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 lutego 2023 r. w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika (Dz. U. poz. 317).
