W praktyce często spotykamy się z sytuacją, w której pracownik lub pracodawca decydują się zakończyć stosunek pracy bez zachowania okresu wypowiedzenia. Po podjęciu takiej decyzji przychodzi czas, aby wręczyć drugiej stronie stosunku pracy oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę. Jeśli pracownik i pracodawca złożą takie oświadczenia w podobnym czasie, mogą pojawić się wątpliwości. Które z nich jest skuteczne i w konsekwencji jaką datę rozwiązania stosunku pracy należy wpisać w świadectwie pracy?
Regulacja ustawowa
Kodeks pracy nie reguluje kwestii składania oświadczenia woli i jego skuteczności. Jednak zgodnie z art. 300 k.p.: „W sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy”.
Oznacza to, że rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę bądź pracownika będzie skuteczne, gdy druga strona dostanie oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę i będzie mogła zapoznać się z jego treścią.
Obowiązek doręczenia oświadczenia
Obowiązek doręczenia oświadczenia w taki sposób, aby adresat mógł się z nim zapoznać w zwykłym toku czynności (bez konieczności ponoszenia szczególnych nakładów i starań), spoczywa na osobie składającej oświadczenie. Ryzyko, że oświadczenie nie dotrze do adresata lub że nie będzie mógł się z nim zapoznać w zwykły sposób, ciąży na oświadczającym.
Forma i sposób wręczenia oświadczenia o rozwiązaniu stosunku pracy
Zgodnie z Kodeksem pracy oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy bez wypowiedzenia należy sporządzić w formie pisemnej. Może to być tradycyjna forma papierowa z odręcznym podpisem lub forma elektroniczna opatrzona bezpiecznym podpisem elektronicznym. Ustawodawca nie zastrzegł formy pisemnej pod rygorem nieważności. W takim razie oświadczenie o rozwiązaniu złożone np. e-mailem lub w inny sposób również będzie skuteczne. Kluczowe jest, aby wprost wyrażało wolę rozwiązania stosunku pracy przez składającego oświadczenie.
Szczególną uwagę na formę powinni zwrócić pracodawcy! Warto pamiętać, że jeżeli to pracodawca złoży oświadczenie w formie niezgodnej z prawem, czyli np. e-mailem, smsem, przez telefon, to naraża się na ryzyko uznania, że rozwiązanie umowy o pracę było niezgodne z prawem. Takie oświadczenie o rozwiązaniu stosunku będzie wprawdzie skuteczne, ale niezgodne z obowiązującymi przepisami Kodeksu Pracy. W konsekwencji, pracownik będzie mógł domagać się od pracodawcy m.in. odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy.
Dlatego też oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy najlepiej wręczyć bezpośrednio drugiej stronie, w obecności świadka, który jest osobą postronną, bądź za pośrednictwem poczty czy kuriera. Odmowa odebrania przesyłki od kuriera (co powinno zostać stwierdzone na piśmie przez doręczyciela) również stanowi skuteczne doręczenie oświadczenia.
Przeanalizujmy na przykładach
Helena była zatrudniona na stanowisku Kasjer – Sprzedawca. 1 marca 2024 r pracodawca sporządził rozwiązanie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony, bez wypowiedzenia, z winy Heleny, z powodu nienależytego wykonywania przez nią obowiązków pracowniczych. Podjął taką decyzję, ponieważ Helena podczas pracy na kasie, celowo nie skanowała wszystkich produktów, które chciał zakupić klient. Narażała tym samym zakład pracy na ogromne straty finansowe. Pracodawca 4 marca 2024 r. wysłał Helenie kurierem oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia, jednak jak się później okazało na zły adres. Wypowiedzenie nie dotarło do Heleny. Oświadczenie o rozwiązaniu wróciło do pracodawcy 15 marca 2024 r. Nieoczekiwanie, tego samego dnia pracodawca otrzymał pocztą od Heleny oświadczenie o rozwiązaniu przez nią stosunku pracy z winy pracodawcy.
Nasuwa się więc pytanie, które oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy skutecznie doręczono drugiej stronie? Czy pracodawca może ponownie wysłać ww. dokument do Heleny?
Odpowiedź jest prosta. To oświadczenie Heleny zostało skutecznie doręczone pracodawcy. Oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika trafiło do pracodawcy 15.03.2024 r., a więc stało się skuteczne z tym dniem. Pracodawca miał bowiem możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia. Powyższe nastąpiło jeszcze przed skutecznym doręczeniem pracownikowi rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę. Ponowne wysłanie rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z 1 marca 2024 r. nie będzie skuteczne. Stosunek pracy został już rozwiązany 15 marca 2024 r. i taka data powinna się znaleźć w świadectwie pracy.
Przyczyna wypowiedzenia a skuteczność doręczenia
Warto zauważyć, że dla skuteczności rozwiązania stosunku pracy nie jest istotna przyczyna wskazana w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę. Kluczowy jest moment skutecznego doręczenia oświadczenia drugiej stronie.
Przykładowo, pracownik Zbigniew zdecydował się zakończyć stosunek pracy z pracodawcą z powodu stosowania wobec niego mobbingu. Wystarczy, że Zbigniew skutecznie doręczy pracodawcy oświadczenie, a umowa o pracę rozwiąże się ze skutkiem natychmiastowym. Prawdziwość przyczyny nie jest istotna w momencie doręczenia oświadczenia drugiej stronie. Pracodawca będzie mógł ewentualnie domagać się np. odszkodowania, gdy okaże się, że przyczyny, które wskazał Zbigniew są nieprawdziwe.
Podsumowanie
Stosunek pracy trwa do momentu skutecznego złożenia oświadczenia przez którąkolwiek ze stron. Oświadczenie jest skuteczne, gdy druga strona może się z nim zapoznać bez szczególnych przeszkód. Warto, aby kadry i działy HR miały to na uwadze, aby unikać potencjalnych sporów prawnych.
