Zdalne wykonywanie pracy nadal nie jest uregulowane w powszechnie obowiązujących przepisach prawa. Niemniej jednak w praktyce, w taki sposób pracę świadczy coraz więcej osób. W ostatnim czasie ma to związek przede wszystkim z zagrożeniem epidemiologicznym oraz wprowadzeniem przez ustawodawcę możliwości polecenia pracownikowi pracy zdalnej.
W tzw. Tarczy Antykryzysowej ustawodawca zdefiniował pracę zdalną. To wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania. Praca zdalna nie jest jednak tożsama z telepracą, uregulowaną bezpośrednio w Kodeksie pracy.
Wyzwaniem dla pracodawców jest nie tylko prawidłowa organizacja pracy zdalnej, ale także obowiązek zapewnienia pracownikom bezpiecznych warunków jej wykonywania.
Jakie czynności powinien podjąć pracodawca, którego pracownik uległ wypadkowi w trakcie wykonywania pracy zdalnej?
Przede wszystkim, niezależnie od miejsca, w którym doszło do zdarzenia, za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Przytoczona definicja nie wskazuje na miejsce wykonywania pracy, od którego zależy zakwalifikowanie zdarzenia jako wypadku przy pracy. Ważne natomiast, aby wszystkie wymienione przesłanki wystąpiły łącznie.
Zgłoszenie wypadku przez pracownika wykonującego pracę zdalną, w każdym przypadku, będzie obligować pracodawcę do wszczęcia postępowania wypadkowego na zasadach ogólnych. Pracodawca powinien powołać zespół powypadkowy, który ustali okoliczności i przyczyny zdarzenia.
Ustalenia zespołu powypadkowego
W dobie pandemii dokonywanie ustaleń przez zespół powypadkowy może być szczególnie utrudnione. Najbardziej problematyczne może być ustalenie, czy wypadek, który miał miejsce podczas pracy zdalnej pozostaje w związku z wykonywaną pracą. Sam fakt, iż zdarzenie miało miejsce w godzinach pracy nie skutkuje automatycznie uznaniem tego zdarzenia za wypadek przy pracy. Istotne jest ustalenie, czy pracownik realizował obowiązki służbowe na zlecenie pracodawcy lub w jego interesie. Ustalenie tych okoliczności może być tym bardziej problematyczne, iż zespół powypadkowy nie zawsze będzie miał możliwość dokonania oględzin miejsca wypadku – najczęściej miejsca zamieszkania pracownika. Nie zawsze będą też świadkowie zdarzenia. W takiej sytuacji kluczowe znaczenie będą miały informacje dotyczące przyczyn i skutków wypadku uzyskane od samego pracownika.
Po przeprowadzeniu czynności, zespół powypadkowy powinien sporządzić protokół powypadkowy. W protokole uwzględnia się informacje pozyskane w toku postępowania wypadkowego oraz dokonane na ich podstawie wnioski. Następnie zespół powypadkowy dokonuje kwalifikacji zdarzenia, to znaczy uznaje dane zdarzenia za wypadek przy pracy bądź też nie. Ustalona przez ustawodawcę definicja wypadku przy pracy umożliwia uznanie „związku z pracą” nie tylko wypadku, który zdarzył się podczas wykonywania przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia, ale również takiego, który nastąpił w związku z wykonywaniem tego rodzaju czynności. Związek funkcjonalny z pracą istnieje niezależnie od czasu i miejsca, w którym wypadek nastąpił (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2006 r., sygn. akt: I UK 28/06, LEX nr 203551).
Konieczność regulacji pracy zdalnej
Specyfika pracy zdalnej a także konieczność ograniczania kontaktu podczas zagrożenia epidemiologicznego powoduje trudności w przypadku zaistnienia wypadku z udziałem pracownika, a następnie jego prawidłowej kwalifikacji – zarówno dla pracodawcy jak i zespołu powypadkowego.
Z uwagi na brak szczegółowych przepisów regulujących pracę zdalna, konieczne jest jej unormowanie. Wypadki przy pracy nie są jedynym problemem pracy zdalnej. W interesie pracodawców i pracowników jest wprowadzenie pojęcia pracy zdalnej do Kodeksu pracy i określenia jej podstawowych zasad w celu prawidłowego stosowania – tak jak to jest obecnie w przypadku telepracy.
