Pracownicy często proszą swoich byłych pracodawców o wydanie listu referencyjnego czy też pisemnej opinii. Taki dokument ma im ułatwić poszukiwania nowej pracy. Przepisy prawa pracy nie regulują wprost obowiązków pracodawcy w tym zakresie, zatem interpretacja jest dość oczywista.
List referencyjny i pisemna opinia
To dokumenty, które opisują dotychczasową pracę pracownika. Zawierają najczęściej informacje dotyczące danych pracodawcy, okresu zatrudnienia pracownika, zajmowanego przez pracownika stanowiska i wykonywanych przez niego czynności. Mogą mieć charakter polecający, jednak należy pamiętać, że opinia, którą wyda pracodawca nie zawsze musi być pozytywna. Czasami bowiem pracodawca może opisać także słabe strony pracownika, które wpływały na jego pracę.
Indywidualna decyzja pracodawcy
Aktualnie, ani list referencyjny ani opinia nie należą do dokumentów, których wydanie jest dla pracodawców obowiązkowe. To, czy pracodawca wystawi byłemu pracownikowi rekomendacje, zależy wyłącznie od jego dobrej woli. Stąd też pracownikowi nie przysługuje w tym zakresie roszczenie o jej wydanie.
Swoboda pracodawcy w uwzględnieniu prośby pracownika o wydanie rekomendacji wiąże się z przyszłymi rekrutacjami. Z założenia bowiem, kolejny pracodawca nie powinien uzależniać decyzji o przyjęciu pracownika do pracy od przedstawienia przez niego rekomendacji z poprzedniego miejsca pracy. Nie ma jednak przepisów zakazujących takiej praktyki.
Poprzednio obowiązujące przepisy
Ciekawostką jest, że wydanie opinii o pracowniku na jego wniosek nie zawsze było dla pracodawcy dobrowolne.
Do 1996 r. Kodeks pracy regulował obowiązek wydania na życzenie pracownika opinii na jego temat. Artykuł 98 k. p., w ówczesnym brzmieniu, nakładał na zakład pracy obowiązek wydania pracownikowi, na jego wniosek, opinii o pracy w związku z wypowiedzeniem, rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy. Opinia opierała się na dokumentach znajdujących się w aktach osobowych pracownika oraz na dokonanych w zakładzie ocenach jego pracy. Zawierała m. in. informacje o przebiegu pracy zawodowej pracownika i jego szczególnych osiągnięciach, nałożonych karach porządkowych oraz przyczynach wypowiedzenia lub rozwiązania stosunku pracy. Co szczególnie istotne, przed wydaniem opinii pracownik mógł się zapoznać z jej projektem i zgłosić do niego uwagi. Stanowisko w przedmiocie projektu opinii zajmowała również zakładowa organizacja związkowa. Jeżeli treść wydanej opinii nie odpowiadała faktom, pracownik miał prawo wystąpić do sądu pracy z roszczeniem o jej sprostowanie.
2 czerwca 1996 r. art. 98 Kodeksu pracy został uchylony, co spowodowało, że instytucja opinii o pracy przestała istnieć w prawie pracy.
Podsumowanie
Niemniej jednak, zniesienie ustawowego obowiązku pracodawcy wydania pracownikowi opinii o pracy nie pozbawia pracownika możliwości zwrócenia się do pracodawcy z prośbą o wydanie rekomendacji. Choć obecnie brak jest regulacji co do jej treści, pracodawcy mogą posiłkować się brzmieniem nieobowiązującego już przepisu. Sporządzenie opinii z uwzględnieniem wymienionych w nim elementów stanowi gwarancję, iż opinia będzie pełna i jednoznaczna, a tym samym prawdziwa i rzetelna.
