To już ostatni dzwonek dla pracodawców, aby dokonać przeglądu regulacji wewnątrzzakładowych dotyczących kontroli trzeźwości. W związku ze zmianą Kodeksu pracy należy wdrożyć zasady dostosowane do nowych przepisów oraz potrzeb i możliwości pracodawcy.
Prezydent podpisał 27.01. 2023 r. uchwaloną 1.12. 2022 r. ustawę o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Nowelizowane przepisy dotyczą przede wszystkim umożliwienia pracodawcom prowadzenia w miejscu pracy kontroli pracowników na obecność w ich organizmach alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu. Pracodawca będzie mógł przeprowadzić kontrolę trzeźwości, jeżeli będzie to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia.
Czy w takim razie pracodawca może samodzielnie badać trzeźwości pracownika, co do którego ma uzasadnione podejrzenie, że stawił się do pracy nietrzeźwy lub spożywał alkohol w czasie pracy?
Przeanalizujmy to na przykładzie. Wyobraźmy sobie następującą sytuację, Jan jest pracownikiem budowlanym. Przyszedł do pracy, lecz jego zachowanie wzbudziło wątpliwości pracodawcy. Miał nierównomierny chód, bełkotliwą mowę i ewidentnie było czuć od niego zapach alkoholu. Pracodawca wdrożył w Regulaminie pracy przepisy dotyczące prewencyjnej kontroli pracowników na obecność alkoholu w organizmie. Posiada zatem specjalistyczny alkomat ze wszelkimi wymaganymi dokumentami, przystosowany do badania trzeźwości swoich pracowników.
Czy pracodawca może go użyć w stosunku do Jana?
Nie. Nowelizowane przepisy nie dają pracodawcom możliwości samodzielnego prowadzenia kontroli trzeźwości w przypadku, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik spożywał alkohol. Pracodawca nie może tego zrobić nawet jeśli ma wdrożone procedury kontroli trzeźwości i dysponuje odpowiednim urządzeniem.
Dlaczego tak jest?
Nowe przepisy jasno wskazują jak powinien zachować się pracodawca. Uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy nietrzeźwy lub spożywał alkohol w czasie pracy nie jest podstawą do przeprowadzenia samodzielnej kontroli przez pracodawcę. To „uzasadnione podejrzenie” może mieć podstawy w zachowaniu pracownika, jego zapachu, sposobie poruszania się.
W takiej sytuacji pracodawca ma bezwzględny obowiązek nie dopuścić Jana do wykonywania pracy. Następnie, na żądanie pracownika lub z własnej inicjatywy, może wezwać uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego w celu przeprowadzenia badania stanu trzeźwości.
Pracodawca nie może samodzielnie przeprowadzić badania, nawet jeżeli posiada odpowiednie urządzenie posiadające ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie (alkomat).
Prewencyjna kontrola trzeźwości
Prewencyjna kontrola trzeźwości wg nowych przepisów oznacza zaplanowane, rutynowe kontrole. Ich celem jest poprawa bezpieczeństwa w miejscu pracy. Ich zasady muszą być zapisane w dokumentach wewnątrzzakładowych i określać:
- Grupy pracowników objętych badaniem, których praca wykonywana w stanie po spożyciu alkoholu może zagrażać życiu i zdrowiu samego pracownika lub innych osób, a także zagrażać mieniu pracodawcy, czyli grozić powstaniem szkody w tym mieniu;
- Sposób i częstotliwość badań;
- Rodzaj urządzenia wykorzystywanego do kontroli.
Prewencyjna kontrola trzeźwości nie daje jednak pracodawcom uprawnień do samodzielnej, niezapowiedzianej kontroli pracowników jeśli ich zachowanie wskazuje, że faktycznie spożywali alkohol. Pracodawca nie może użyć własnego alkomatu, a jedynie ma obowiązek nie dopuścić do pracy.
Praca zdalna i kontrola trzeźwości – zmiany w przepisach – Prawo Pracy – Bieluk i Partnerzy
