Wraz z przyjęciem 23 lipca 2023 r. zmian w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym i niektórych innych ustawach, na pracodawców, których działalność związana jest z małoletnimi, nałożono szereg nowych zobowiązań. Ich celem jest zapewnienie większej ochrony małoletnich.
Nowe obowiązki wynikają między innymi z ustawy z dn. 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym. Dotyczą pracodawców, których działalność wiąże się z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich lub opieką nad nimi. Tacy pracodawcy będą musieli zwrócić szczególną uwagę na profil zatrudnianych osób i zweryfikować czy mogą pracować z małoletnimi.
Weryfikacja rejestrów
Zgodnie z nowymi przepisami pracodawca, przed nawiązaniem stosunku pracy, będzie miał obowiązek zweryfikować samodzielnie i odebrać od kandydatów na pracowników szereg informacji. Wszystkie powinny znaleźć się w aktach osobowych pracownika, i są to przede wszystkim:
Informacje z Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym
Rejestr ma dwa poziomy dostępu – ograniczony (dane dostępne po zalogowaniu) i publiczny (bez konieczności logowania):
- Rejestr z dostępem ograniczonym. Do korzystania z Rejestru wymagany jest kwalifikowany podpis elektroniczny lub podpis potwierdzony profilem zaufanym ePUAP. Informacja z Rejestru jest bezpłatna. Należy się zarejestrować jako użytkownik instytucjonalny. Następnie wybrać zakładkę „pracodawca” z listy rozwijanej, podać wszystkie dane i wygenerować login i hasło.
- Rejestr publiczny. Można z niego korzystać bez konieczności rejestrowania i logowania. Dostęp do rejestru jest bezpłatny.
- Rejestr Państwowej Komisji (to rejestr osób, w stosunku do których Państwowa Komisja do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15, wydała postanowienie o wpisie w Rejestrze). Można z niego korzystać bez konieczności rejestrowania i logowania. Dostęp do rejestru jest bezpłatny.
Dodatkowo kandydat na pracownika przedkłada pracodawcy zaświadczenie o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego.
Co jeśli kandydat na pracownika nie posiada polskiego obywatelstwa?
Jeśli kandydat na pracownika posiada obywatelstwo innego państwa niż RP ma obowiązek złożyć:
- Informację z rejestru karnego państwa obywatelstwa uzyskiwaną do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi.
- Oświadczenia o państwie lub państwach, w których zamieszkiwał w ciągu ostatnich 20 lat, innych niż Rzeczpospolita Polska i państwo obywatelstwa, oraz informację z rejestrów karnych tych państw uzyskiwaną do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi.
- Jeżeli te państwa nie przewidują wydawania informacji do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi, przedkłada informacje z rejestru karnego tego państwa.
Jeżeli złożenie powyższych informacji nie jest możliwe, kandydat na pracownika ma obowiązek złożyć oświadczenie o tym fakcie. W oświadczeniu musi się znaleźć informacja, że:
- nie był prawomocnie skazany za m. in. przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu i przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, handel ludźmi i znęcanie się oraz
- nie wydano wobec niego innego orzeczenia, w którym stwierdzono, iż dopuścił się takich czynów zabronionych, oraz że
- nie ma obowiązku wynikającego z orzeczenia sądu, innego uprawnionego organu lub ustawy stosowania się do zakazu zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, lub z opieką nad nimi.
Kandydat na pracownika składa oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. W dokumencie ma obowiązek zawrzeć klauzulę następującej treści:
„Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
Co grozi pracodawcy za niewypełnienie obowiązku?
Realizację tego obowiązku będzie weryfikować Państwowa Inspekcja Pracy. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, będzie zawiadamiać niezwłocznie policję lub prokuratora. Jednocześnie wprowadzono sankcje karne za nieprzestrzeganie omówionych powyżej obowiązków, począwszy od grzywny po pozbawienie wolności do lat 5.
Przepisy wejdą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia. Pracodawcy mają więc obowiązek kompletować zaświadczenia i oświadczenia od 15 sierpnia 2024 r.
