Niezwykle ważną okolicznością w kształtowaniu stosunku pracy jest ciąża pracownicy, a ochrona kobiet w ciąży jest jedną z podstawowych zasad prawa pracy. W przypadku rozwiązania stosunku pracy szczególnie istotna będzie świadomość pracownicy, o tym, że jest w ciąży.
Oświadczenie o rozwiązaniu stosunku a niespodziewana ciąża
Pracownica, która złożyła oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy, a miała mylne wyobrażenie o istniejącym stanie rzeczy, czyli nie wiedziała, że jest w ciąży, może uchylić się od skutków tego oświadczenia. Powołując się na błąd, który polegał na mylnym wyobrażeniu o istniejącym stanie rzeczy, może wycofać się z podjętych decyzji. Termin na cofnięcie tego oświadczenia wynosi 7 dni od dnia, w którym kobieta dowiedziała się o ciąży. W tym terminie powinna skierować do pracodawcy pismo informujące o cofnięciu oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę, ponieważ w dniu jej udzielenia była w ciąży i o tym nie wiedziała.
Oczywiście przepisy nie zakazują rozwiązania umowy o pracę w okresie ciąży przez samą pracownicę lub w drodze porozumienia stron. Jak wskazał Sąd Najwyższy pracownica musi jednak sama, świadomie zrezygnować ze swoich uprawnień. W momencie składania oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy o pracę lub wyrażając zgodę na rozwiązanie umowy za porozumieniem stron musi mieć zatem świadomość, że jest w ciąży. (Wyrok Sądu Najwyższego z 7 października 2020 r., II PK 78/19)
Wypowiedzenie umowy o pracę a niespodziewana ciąża
Podobnie wygląda sytuacja, gdy to pracodawca zwalnia pracownicę, a w okresie wypowiedzenia okazuje się, że jest ona w ciąży. Wówczas pracodawca musi złożyć oświadczenie o cofnięciu wypowiedzenia i przywrócić kobietę do pracy na poprzednim stanowisku. Potwierdził to Sąd Najwyższy. Zakaz rozwiązywania umowy o pracę z ciężarną pracownicą obowiązuje również w sytuacji, gdy zaszła w ciążę w okresie wypowiedzenia. Powiadomienie pracodawcy o ciąży już po rozwiązaniu umowy o pracę nie ma znaczenia dla oceny nieprawidłowości rozwiązania umowy o pracę. (wyrok SN z 2 czerwca 1995 r., I PRN 23/95)
W takiej sytuacji podstawę cofnięcia wypowiedzenia stanowi dostarczenie pracodawcy odpowiedniego zaświadczenia lekarskiego. Musi ono poświadczać, że kobieta była w ciąży w dniu składania oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę.
Kiedy pracownicy w ciąży nie przysługuje ochrona przed zwolnieniem?
Pracownica, która wiedziała o tym, że jest w ciąży, kiedy składała oświadczenie woli o rozwiązaniu stosunku pracy nie może powoływać się na działanie pod wypływem błędu. W takiej sytuacji ochrona jej nie przysługuje. To samo dotyczy sytuacji, gdyby zaszła w ciążę przed ustalonym terminem rozwiązania stosunku pracy. SN potwierdził, że nieskuteczne jest powoływanie się na błąd, jako wadę oświadczenia woli, w sytuacji, w której pracownica zaszła w ciążę już po zwolnieniu się z pracy. Błąd nie odnosi się do mylnego wyobrażenia o zdarzeniach, które mogą dopiero powstać i wywołać przekonanie osoby składającej oświadczenie, że jego wcześniejsze złożenie było decyzją niekorzystną. (wyrok SN z 16 czerwca 2009 r., I PK 17/09)
dr Magdalena Kun-Buczko
