Czy w regulaminie pracy można wprowadzić postanowienie zgodnie z którym honorowi krwiodawcy mają obowiązek uprzedzić o planowanym oddaniu krwi oraz uzgodnić termin z bezpośrednim przełożonym? Przeanalizujmy przepisy.
Przywileje honorowych krwiodawców
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa honorowemu dawcy krwi przysługuje:
- zwolnienie od pracy oraz zwolnienie od wykonywania czynności służbowych w dniu, w którym oddaje krew oraz w dniu następnym, a także na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi;
- zwrot utraconego zarobku na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy;
- zwrot kosztów przejazdu do jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi na zasadach określonych w przepisach w sprawie diet i innych należności z tytułu podróży służbowych na obszarze kraju; koszt przejazdu ponosi jednostka organizacyjna publicznej służby krwi;
- posiłek regeneracyjny.
Na wymienione uprawnienia nie może powoływać się dawca osocza. Przysługują one jedynie dawcy krwi.
Sposób informowania pracodawcy o nieobecności
Termin oraz sposób informowania o nieobecności w pracy warto określić w regulaminie pracy. Regulamin powinien zawierać przyjęty u danego pracodawcy sposób potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
Pracodawca jest zobowiązany do zwolnienia od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi. Ma również obowiązek zwolnić od pracy krwiodawcę na czas niezbędny do przeprowadzenia, zaleconych przez stację krwiodawstwa, okresowych badań lekarskich, jeżeli nie można ich wykonać w czasie wolnym od pracy.
Pracownik nie może dokonać takiego zwolnienia samodzielnie i w dowolnym czasie.
Przykład
W firmie X pracownicy pracują na 3 zmiany. Praca polega na obsłudze specjalistycznych maszyn. Podczas danej zmiany pracuje tylu pracowników ile jest maszyn i nie ma możliwości by ktoś zastąpił daną osobę. Pracodawca planuje grafiki, które przekazuje pracownikom z wyprzedzeniem wymaganym przepisami prawa. Czy pracodawca może wymagać od pracowników, którzy są honorowymi dawcami krwi, aby informowali o planowanej nieobecności w celu oddania krwi?
Na podstawie obowiązujących przepisów pracownik powinien uprzedzić pracodawcę o przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności w pracy. Oczywiście jeżeli przyczyna nieobecności jest z góry wiadoma lub możliwa do przewidzenia. W przypadku honorowego dawstwa krwi można z dużym prawdopodobieństwem przyjąć, iż pracownik ma świadomość, że będzie kontynuował swoją aktywność związaną z krwiodawstwem. Jest to zatem zdarzenie nie tyle pewne, ale zdecydowanie możliwe do przewidzenia.
W pierwszej kolejności pracownik ma obowiązek uprzedzić o zamiarze oddania krwi w planowanym (przewidywanym) terminie. W konsekwencji powstaje obowiązek pracodawcy udzielenia pracownikowi zwolnienia od pracy.
Podsumowanie
Pracodawca powinien uregulować zasady zgłaszania nieobecności, w tym wynikające z honorowego krwiodawstwa, w regulaminie pracy. To właściwe rozwiązanie z uwagi na dobro pracownika, stabilność stosunku pracy, a także słuszny interes pracodawcy. Pracodawca nie może jednak wprowadzać reguł limitujących częstotliwość krwiodawstwa, np. ograniczających możliwość oddania krwi raz na pół roku albo raz na rok.
