Kodeks pracy jasno określa, jakie należności podlegają potrąceniu z wynagrodzenia za pracę.
Po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego w rozumieniu przepisów szczególnych potrąceniu podlegają:
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
- kary pieniężne przewidziane w art. 108 k.p.
Jest to katalog zamknięty i nie podlega wykładni rozszerzającej.
Jeżeli pracodawca chce dokonać potrącenia z wynagrodzenia o pracę innej należności, niż wymieniona powyżej, może to zrobić, jeżeli zostaną spełnione łącznie trzy warunki:
- dobrowolność zachowania pracownika,
- świadomość pracownika w zakresie istnienia zobowiązania i jego wysokości,
- wyrażenie zgody w formie pisemnej.
Dobrowolność zachowania pracownika
Wyrażenie przez pracownika zgody na potrącenie jest czynnością jednostronną. W konsekwencji może zostać w każdym czasie i bezwarunkowo cofnięta. Od tego momentu pracodawca ma obowiązek zaprzestać potraceń, chyba że ich kontynuowanie znajduje umocowanie w art. 87 § 1 k.p.
Świadomość pracownika w zakresie istnienia zobowiązania i jego wysokości
Zgoda pracownika nie może być blankietowa, ale musi dotyczyć konkretnej, istniejącej i znanej pracownikowi wierzytelności. Co więcej, zgoda nie może dotyczyć należności, które mają się ujawnić dopiero w przyszłości. Pracownik powinien mieć świadomość istnienia konkretnego zobowiązania i jego wysokości. Z tego względu nie ma możliwości, aby pracownik wyraził zgodę na potrącanie należności nieskonkretyzowanej, która może powstać w przyszłości. Dokonywanie potraceń na podstawie takiej zgody należy uznać za nieważne.
Zgoda pracownika w formie pisemnej
Pracownik powinien udzielić zgody na dokonywanie potrącenia z wynagrodzenia o pracę innych należności w formie pisemnej. Kodeks nie określa skutków niezachowania przez pracownika formy pisemnej. Nie przewiduje również rygoru nieważności w przypadku, gdy zgoda na potrącanie innych należności nie zostanie udzielona w tej formie. W orzecznictwie wskazuje się jednak, że skutkiem niezachowania formy pisemnej jest nieważność zgody (wyrok Sądu Najwyższego z 1 października 1998 r., sygn. akt: I PKN 366/98).
Więcej praktycznych informacji dla pracodawców tutaj.
